Haddini Aşan Yaşam Rehberi podcast serisinde zamanı anlamaya devam ediyoruz. Dördüncü bölümde M. Serdar Kuzuloğlu “Biraz daha zamanız var mı” sorusunu soruyor. Kendisinin verdiği yanıtlardan zaman felsefesi konusunu anlamaya çalışıyoruz. Podcast içeriğine Spotify, Apple Podcast ve Google Podcast platformlarının yanında Podbee Media web sitesinden ulaşabilirsiniz.
Detaylar
Sabır insanoğlunun tek kalesidir.
Ahmed Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü
Giriş: Zaman kişiye göre neden farklı algılanıyor? Zamana karşı emin olduğumuz sadece sürekli olması. Bunun dışında başlangıcı ve sonu hakkında bir bilgimiz yok. Zaman bu açıdan algısal.
Çıkış noktası: Zamanı doğrusal algıladığımızda bulunduğumuz anda olamıyoruz. Ya geçmişteyiz ya da gelecekteyiz. Bulunduğumuz âna odaklandığımızda ise vakti değerlendirmek söz konusu oluyor. Vakit nakittir gerçeği ile yüzleşiyoruz. Zamanı icat ederken karşılığına bir ücret koymuşuz. Dolayısıyla zamanın değerli bir şey olduğuna kanaat getiriyoruz.
- Zamanın değerli olması stresi de beraberinde getiriyor. Bu da bir şeyle vakit geçirirken sağ köşede “introyu geç” butonunu aramak gibi kısa kesme isteğine sebep oluyor.
Burası önemli: “Boş zaman” zamanla ilgili kavramlardan bir diğeri. İngilizce’de “free time” diye geçiyor. Bu kavram endüstri toplumu ile konuşulmaya başlanıyor. Antik dönemde, herhangi bir sorumluluğa sahip olmadığımız anlarda en insani şeylerle meşgul olduğumuz zamanlar boş zaman gibi algılanıyormuş. Bugüne geldiğimizde benzer şekilde fakat antik dönemden farklı olarak vicdani bir yük olarak algılanıyor.
Odak noktası: Zaman, modern yaşamın yapıtaşı, dolayısıyla çok tutarlı ve üzerinde uzlaşılması gerekir. Endüstri toplumu ile tren seferlerinin düzenlenmesi sonucu gündeme geldi. Daha sonraki zamanlarda uçak seferleri, çalışma saatleri buna dahil edildi ve modern yaşam inşa edildi.
Kontrol noktası: Endüstri devrimi öncesi zamanın kontrolü kilisedeydi. Mekanik saatlerin icadıyla zaman kilisenin kontrolünden çıkıp haneye kadar indi. Bu süreç içerisinde gece diye birşey ortaya çıkıyor. Saatin icadı ve elektriğin yayılmasıyla gece keşfediliyor.
Kitap önerisi: “Duman adamlar” denilen hırsızlar tarafından zamanları çalınan insanların hikayesini anlatan Michael Ende’nin yazdığı Momo adlı kitabı okuyabilirsiniz.
Akıldaki soru: Zamanı nasıl daha anlamlı hale getirebiliriz? Zaman azaldıkça zamanın kıymetini anlıyoruz. Gençlik yaşlarındaki zaman algısıyla yaşlılıktaki farklı. Bu yüzden gençken zamanı anlamıyoruz.
- Genç yaşlarında çok fazla tecrübe ettiğimiz şeyler olurken yaş ilerledikçe günler birbirine benzemeye başlıyor. Gençken her gün yeni kelimeler öğrenirken, yaşlandıkça öğrenecek kelime azalıyor. Gençken birşeye ulaşmak için zaman harcarken yaşlanınca para harcamak zorunda kalıyoruz.
Sonuç itibariyle: Zaman ile para arasında bir ilişki var. Zaman kazanmak için para harcıyoruz, parayı elde etmek için zaman harcıyoruz. Bu ilişki içerisinde zamanla artık zaman üretiyoruz. Düşünmemiz gereken harcanan onca zaman ve para ne için? Elde ettiğimiz artık zaman ne için?
Bazı insanların ömrü vakit kazanmakla geçiyor. Ben zamana, kendi zamanıma çelme atmakla yaşıyordum.
Ahmed Hamdi Tanpınar, Saatleri Ayarlama Enstitüsü