Haddini Aşan Yaşam Rehberi podcast serisinin üçüncü bölümünde M. Serdar Kuzuloğlu “Biraz zamanınız var mı” sorusuna yanıt arıyor. Podbee Media aracılığıyla sunduğu podcast kaydında zamanın icadından günümüze tarihsel yolculuğa çıkarıyor. Podcast içeriğine Spotify, Apple Podcast ve Google Podcast platformlarının yanında Podbee Media web sitesinden ulaşabilirsiniz.
Detaylar
Nedir: Zaman, insanın en ilginç icatlarından biridir. Zaman bir icattır. Güneşin ve ayın hareketlerinin ölçüm birimidir.
Dayanak noktası: Evrenin hareketi milyarlarca yıldır var. Fakat zamanla ilşkimiz yakın zamana dayanıyor. Mesela “milisaniye” bir kaç asır öncesine kadar yoktu. Tarihsel süreçte zamanı kontrol etmek için uğraşmışız.
- el-Cezerî zamanı kontrol etmek için saat geliştirmiş. Fakat sadece gündüzü ölçerek ortaya bir zaman koymuş. Gece bilinmez olarak kalmış.
Kitap önerisi: Durmuş Çalışkan’ın Babil Kitap’tan çıkardığı Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri kitabını inceleyebilirsiniz.
Ayrım noktası: Zaman başka vakit başka. Antik Yunan’a göre açıklayacak olursak Kronos ve Kairos vardır.. Kronos zamanın tanrısı iken Kairos vakit (fırsat) tanrısıdır. Kairos, ensesinde saç yoktur ve ayaklarında kanat vardır. Kaçtığında yakalanamaz yani vakit kaçar.
Editörün Notu > Alternatif okuma
“Kronos niceliksel zamandır, Kairos ise niteliksel. Her şey gibi akıp giden zamanın da niceliğinden çok niteliği önemlidir.”
oggito.com
Zamanın merkezi: Zamanı tanımlamak için merkezler kurulmuş. Günümüzde en önemli zaman tanımlayıcısı atom saatlerdir. Atom saatler düzenli olarak tüm dünyadaki dijital saatler ile senkronize olur. Atomaik saatler dünyanın dönüşüne göre ayarlanmaktadır.
- Osmanlı’da zamanı belirlemek için muvakkithaneler bulunuyordu. İbadet saatlerinin belirlenmesi için önemli rol oynadığı gibi astronomi bilimine çok katkı sağladı.
Güneş saatleri: İstanbul’daki ilk güneş saati Ali Kuşçu tarafından Fatşh Cami avlusuna yapıldı ve günümüze kadar ulaştı. Günümüze kadar ulaşmış Türkiye genelinde bir çok güneş saati bulunuyor.
Editörün Notu > “Türkiye genelinde 52 güneş saati bulunuyor”
Fatih Sultan Mehmet’in isteği üzerine Türk astronom, matematikçi ve dil bilimci Ali Kuşçu tarafından Fatih Camii’nin minaresine yaptırılan güneş saati, İstanbul’daki Osmanlı döneminin en eski güneş saatlerinden biridir. Bu saat, İstanbul’daki İslam medeniyetinin en büyük matematikçi ve astronomlarından biri olan Ali Kuşçu tarafından 1473 yılında yapılmıştır. Güneş saati, zamanı ve namaz vakitlerini milin gölgesinin düştüğü açıya göre belirlemek için kullanılmıştır. Fatih Camii’nde bulunan bu güneş saatleri, insanların temel ihtiyacı olan namaz vakitlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. İstanbul’da genel olarak selatin camilerinde birer güneş saati bulunmaktadır ve Türkiye genelinde toplamda 250 noktada 52 güneş saati bulunmaktadır. Güneş saatleri, bilim ve dinin bir arada olduğu bir kültürel miras olarak kabul edilir ve zamanı doğru bir şekilde ölçer. Günümüzde mekanik saatlerin kullanılmasına rağmen, güneş saatleri hala gerçek zamanı en doğru şekilde gösterir. (Kaynak‘tan ChatGPT ile özetlenmiştir)
Değişim: Geleneksel olarak geçmişte güneşe göre zaman tayin edilirdi. Güneş doğudan doğupi batından batarken günümüzdeki saatler tam tersi yönde döndüğü görülüyor. Güneşin dönüşü sağdan sola iken mekanik saatler soldan sağa dönmektedir.
Editörün Yorumu
Zamanın kontrolü sürecinde doğaya muhalefet etme yöntemleri uygulandığı biliniyor. Mekanik saatlerin dönüş yönündeki güneşin dönüş yönüne yaptığı muhalefeti görebiliriz. Zamanı kontrol etmenin altında yatan felsefeyi ise Haddi Aşan Yaşam Rehberi | Biraz Daha Zamanınız Var Mı podcastinde dinliyoruz.